Blog

Ameliyatsız Boyun Düzleşmesi Tedavisi

Boyun düzleşmesi (servikal lordoz kaybı), boynun doğal kavisini kaybederek düzleşmesi veya ters yönde eğilmesiyle oluşan bir omurga rahatsızlığıdır.

Bu durum zamanla boyun, sırt ve omuz ağrısı, baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması ve sinir sıkışmalarına yol açabilir.

📌 İyi haber şu ki, ameliyatsız tedavi yöntemleri ile boyun düzleşmesi büyük oranda düzeltilebilir ve ağrılar kontrol altına alınabilir.

Bu yazıda, boyun düzleşmesinin nedenleri, belirtileri ve ameliyatsız tedavi yöntemlerini detaylı olarak inceleyeceğiz.

1. Boyun Düzleşmesi (Servikal Lordoz Kaybı) Nedir?

Sağlıklı bir boyunda C şeklinde hafif bir eğim (lordoz) bulunur.

⚠️ Boyun düzleşmesi durumunda:

✔ Boyundaki doğal kıvrım azalır ve düzleşir.

✔ Bazı vakalarda, boyun ters yöne doğru eğilerek hipolordoz veya kifotik hale gelir.

✔ Omurlar arasındaki disklere ve kaslara fazla yük biner, bu da ağrıya ve hareket kısıtlılığına neden olur.

2. Boyun Düzleşmesi Neden Olur?

📌 Başlıca nedenler:

🔹 Kötü duruş alışkanlıkları (Uzun süre masa başında çalışma, telefon ve bilgisayar kullanımı – “Teknoloji Boynu” sendromu)

🔹 Kas zayıflıkları ve dengesizlikleri

🔹 Stres ve gerginlik (Kasların sürekli kasılması)

🔹 Travmalar ve kazalar (Örneğin: trafik kazaları – “whiplash” yaralanmaları)

🔹 Fıtıklaşmış diskler veya dejeneratif değişiklikler

🔹 Genetik faktörler

⚠️ Duruş bozukluğu ve kas dengesizlikleri zamanla kemik yapı üzerinde değişikliklere neden olabilir!

3. Boyun Düzleşmesinin Belirtileri Nelerdir?

✔ Boyun, omuz ve sırt ağrısı

✔ Baş ağrısı ve baş dönmesi

✔ Gözlerde yorgunluk ve odaklanma problemleri

✔ Kulak çınlaması (Tinnitus) ve işitme sorunları

✔ Kollarda uyuşma ve karıncalanma (sinir sıkışması sonucu)

✔ Boyun hareketlerinde kısıtlılık ve sertlik

✔ Dik durmada zorlanma ve duruş bozukluğu

4. Ameliyatsız Tedavi Yöntemleri

📌 Boyun düzleşmesi, erken dönemde fark edilirse ameliyatsız yöntemlerle büyük oranda düzeltilebilir.

💡 En etkili yöntemler:

✅ 1. Manuel Terapi ve Osteopati

✔ Kas spazmlarını ve gerginliği gidererek boynun doğal kıvrımını yeniden kazanmasına yardımcı olur.

✔ Omurların mobilizasyonunu artırarak sinir sıkışmalarını rahatlatır.

✔ Bağ dokulara (fasya) uygulanan tekniklerle duruş bozukluğunu düzeltebilir.

✅ 2. Postür (Duruş) Terapisi

✔ Yanlış postürü düzelterek omurganın doğru hizalanmasını sağlar.

✔ Günlük yaşamda dik duruşu korumak için ergonomik eğitim verilir.

✅ 3. Boyun Traksiyonu (Spinal Dekompresyon)

✔ Omurlar arasındaki mesafeyi artırarak sinir sıkışmalarını hafifletir.

✔ Boyundaki baskıyı azaltarak kasların gevşemesini sağlar.

✅ 4. Fizyoterapi Egzersizleri

✔ Boyun ve sırt kaslarını güçlendirerek postürü destekler.

✔ Düzenli egzersiz ile omurganın doğal eğrisi geri kazandırılabilir.

📌 Önerilen Egzersizler:

🔹 Çene Geri Çekme (Chin Tuck) – Başın öne eğilmesini engeller ve boyun eğrisini destekler.

🔹 Boyun Esnetme Hareketleri – Kas gerginliğini azaltarak ağrıyı hafifletir.

🔹 Sırt ve Omuz Duruş Düzeltme Egzersizleri – Postürü iyileştirerek boynun doğal hizalanmasını sağlar.

✅ 5. Kuru İğne Tedavisi (Dry Needling) ve Akupunktur

✔ Kas spazmlarını çözer, kas-iskelet sistemi üzerindeki baskıyı azaltır.

✔ Kan dolaşımını artırarak iyileşmeyi hızlandırır.

✅ 6. Yüksek Yoğunluklu Lazer (HIL) Terapisi

✔ Kas spazmlarını ve inflamasyonu azaltarak ağrıyı giderir.

✔ Sinir sıkışmalarına bağlı semptomları hafifletir.

✅ 7. Kupa Terapisi ve Myofasyal Terapi

✔ Kasları gevşeterek hareket kabiliyetini artırır.

✔ Bağ dokuların esnekliğini artırarak duruş bozukluklarını düzeltir.

✅ 8. Ergonomik ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

✔ Bilgisayar ve telefon kullanım süresi azaltılmalı, ekran yüksekliği ayarlanmalıdır.

✔ Yastık ve yatak seçimi boyun sağlığına uygun olmalıdır.

✔ Günlük fiziksel aktivite artırılmalı, hareketsiz yaşamdan kaçınılmalıdır.

5. Kaç Seansta Sonuç Alınır?

📌 Tedavi süresi, kişiye ve semptomların şiddetine göre değişir.

🔹 Manuel terapi ve osteopati: İlk 3-5 seansta belirgin rahatlama sağlanır.

🔹 Egzersiz programları: 4-6 hafta düzenli uygulandığında postürde düzelme başlar.

🔹 Traksiyon ve lazer tedavisi: 6-10 seanslık bir protokolle uygulanır.

🔹 Yaşam tarzı değişiklikleri ve ergonomik düzenlemeler: Uzun vadeli sonuçlar için gereklidir.

📌 Tedaviye erken başlamak, ameliyatsız iyileşme şansını artırır!

6. Boyun Düzleşmesi Tedavisinde Osteopat ve Fizyoterapist Seçimi

✔ Uzman bir fizyoterapist veya osteopat tarafından yapılan kişiye özel değerlendirme, tedavinin başarısını artırır.

✔ Osteopati, manuel terapi ve fizyoterapiyi birleştiren bütüncül bir yaklaşım uygulanmalıdır.

✔ Tedavi sürecinde duruş eğitimi ve egzersiz programı ile desteklenmelidir.

7. Sonuç: Ameliyatsız Boyun Düzleşmesi Mümkün mü?

✅ Evet! Boyun düzleşmesi erken teşhis edilirse ameliyatsız yöntemlerle büyük ölçüde iyileşebilir.

✅ Manuel terapi, fizyoterapi, osteopati ve postür eğitimi ile doğal kıvrım tekrar kazanılabilir.

✅ Ergonomik yaşam tarzı değişiklikleri ile uzun vadeli sonuçlar elde edilebilir.

📌 Boyun düzleşmesi tedavisi hakkında daha fazla bilgi almak ve profesyonel destek almak için bir fizyoterapist veya osteopat ile görüşebilirsiniz! 😊

Spinal Dekompresyon (Traksiyon) Tedavisi

Spinal dekompresyon veya traksiyon tedavisi, omurgaya uygulanan çekme kuvveti ile omurlar arasındaki basıyı azaltmayı, sinir sıkışmalarını gidermeyi ve fıtıklaşmış disklerin iyileşmesini desteklemeyi amaçlayan bir fizik tedavi yöntemidir.

Özellikle bel ve boyun fıtığı, omurga kanal darlığı (spinal stenoz), siyatik ve disk dejenerasyonuna bağlı ağrıları olan hastalar için ameliyatsız ve ilaçsız bir tedavi seçeneği olarak öne çıkar.

Bu yazıda spinal dekompresyon (traksiyon) tedavisinin nasıl çalıştığını, hangi hastalıklarda kullanıldığını, avantajlarını ve uygulama yöntemlerini detaylı olarak inceleyeceğiz.

1. Spinal Dekompresyon (Traksiyon) Nedir?

Spinal dekompresyon, omurganın kontrollü bir şekilde çekilerek omurlar arasındaki mesafenin artırılması ve sinirler üzerindeki basının azaltılması işlemidir.

Bu tedavi yöntemi:

✔ Omurlar arasındaki disklerin yeniden hizalanmasına yardımcı olur.

✔ Disklerdeki basıncı düşürerek beslenmesini ve yenilenmesini destekler.

✔ Sinir sıkışmalarına bağlı ağrı, uyuşma ve karıncalanmaları azaltır.

2. Spinal Dekompresyon Nasıl Çalışır?

Traksiyon terapisi sırasında:

1️⃣ Omurga üzerine kontrollü bir çekme kuvveti uygulanır.

2️⃣ Omurlar arasında negatif basınç oluşur, bu da fıtıklaşmış disklerin yerine dönmesini sağlar.

3️⃣ Omurilik sinirlerine binen yük azalır ve ağrı kesici etki ortaya çıkar.

4️⃣ Kan dolaşımı artar, böylece disklerin ve çevre dokuların beslenmesi hızlanır.

5️⃣ Sinir sıkışmalarına bağlı semptomlar (uyuşma, karıncalanma, güçsüzlük) azalır.

3. Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

📌 Spinal Dekompresyon (Traksiyon) Tedavisinin Kullanım Alanları

✅ Bel ve boyun fıtığı

✅ Omurga kanal darlığı (Spinal Stenoz)

✅ Siyatik sinir sıkışması

✅ Dejeneratif disk hastalığı

✅ Spondilolistezis (Omur kayması)

✅ Facet eklem sendromu

✅ Boyun düzleşmesi

✅ Omurga travmaları sonrası iyileşme süreci

4. Spinal Dekompresyon Yöntemleri

1️⃣ Manuel Traksiyon

✔ Elle yapılan çekme teknikleri ile omurganın açılması sağlanır.

✔ Osteopatlar ve manuel terapistler tarafından uygulanır.

✔ Hassas bir şekilde bireysel ihtiyaçlara göre ayarlanabilir.

2️⃣ Mekanik Traksiyon (Cihaz Destekli)

✔ Özel bilgisayar kontrollü cihazlarla uygulanan bir tedavi yöntemidir.

✔ Hasta sırtüstü yatar ve kemerler yardımıyla cihaz omurgayı kontrollü bir şekilde çeker.

✔ Bel ve boyun fıtıkları için yaygın olarak kullanılır.

3️⃣ Sualtı Traksiyon (Hidroterapi ile Traksiyon)

✔ Suyun kaldırma kuvvetinden yararlanarak daha yumuşak bir çekme işlemi sağlanır.

✔ Omurga üzerindeki yük hafifletildiği için özellikle yaşlı ve kronik hastalar için uygundur.

5. Spinal Dekompresyon Tedavisinin Avantajları

✅ Ameliyatsız bir tedavi seçeneğidir.

✅ Disklerin yenilenmesini destekleyerek uzun vadeli iyileşme sağlar.

✅ Sinir sıkışmasına bağlı ağrıyı, uyuşmayı ve kas spazmlarını azaltır.

✅ Kan dolaşımını artırarak dokuların iyileşmesini hızlandırır.

✅ Günlük aktivitelere dönüş sürecini hızlandırır.

🔹 Kaç Seans Uygulanır?

•Ortalama 6-12 seans önerilir.

•Seans süresi 15-30 dakika arasında değişir.

•Haftada 2-3 kez uygulanabilir.

6. Kimler İçin Uygun Değildir? (Kontrendikasyonlar)

📌 Spinal dekompresyon tedavisi aşağıdaki durumlarda önerilmez:

❌ Hamileler

❌ Osteoporoz (Kemik erimesi) hastaları

❌ Omurgada kırık veya tümör bulunan hastalar

❌ İleri derecede dejeneratif disk hastalığı olanlar

❌ İleri evre fıtık ve sinir hasarı olan hastalar (cerrahi gerekebilir)

📌 Eğer ciddi bir omurga probleminiz varsa, tedaviye başlamadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir.

7. Manuel Terapi ve Osteopatinin Spinal Dekompresyondaki Rolü

📌 Osteopati ve Manuel Terapi, traksiyon tedavisi ile nasıl desteklenir?

✔ Manuel terapi teknikleri ile omurların doğal hizası düzeltilir.

✔ Kas spazmları gevşetilerek traksiyonun daha etkili olması sağlanır.

✔ Osteopatik mobilizasyon teknikleri ile omurga daha sağlıklı hareket edebilir.

✔ Fasyal (bağ doku) teknikleri ile sinir sıkışmalarına bağlı ağrı azaltılır.

📌 Kombine tedavi yaklaşımı ile daha iyi sonuçlar elde edilir.

8. Spinal Dekompresyon Tedavisi ile Ağrısız Yaşama Adım Atın!

✅ Bel ve boyun fıtığı, siyatik ve omurga problemlerinde etkili bir tedavi seçeneğidir.

✅ Ameliyatsız ve ilaçsız bir çözüm sunar.

✅ Osteopati ve manuel terapi ile kombine edilerek daha başarılı sonuçlar alınabilir.

📌 Eğer omurga ağrılarınız varsa ve spinal dekompresyon tedavisi düşünüyorsanız, uzman bir fizyoterapist veya osteopat ile görüşerek size en uygun tedavi planını oluşturabilirsiniz! 😊

Ameliyatsız Boyun Fıtığı Tedavisi

Boyun fıtığı, boyun omurları arasındaki disklerin yıpranması ya da kayması sonucu sinirlere baskı yapmasıyla oluşan bir rahatsızlıktır. Genellikle boyun ağrısı, omuzlarda sertlik, kollar ve ellerde uyuşma, karıncalanma ya da güçsüzlük gibi belirtilerle kendini gösterir. Ameliyatsız tedavi yöntemleri, çoğu vakada semptomları hafifletmek ve günlük yaşam kalitesini artırmak için yeterlidir.

Ameliyatsız Tedavi Yöntemleri

1. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Fizik tedavi, boyun fıtığı tedavisinde temel yaklaşımlardan biridir. Uygulamalar, ağrıyı azaltmayı, kas gücünü artırmayı ve omurga esnekliğini sağlamayı hedefler.

•Egzersizler: Boyun kaslarını güçlendirmek, esnekliği artırmak ve omurga hizasını korumak için özel egzersizler yapılır.

•Manuel Terapi: Elle uygulanan manipülasyon teknikleri, omurganın hareketliliğini artırır ve sinir üzerindeki baskıyı hafifletir.

•Traksiyon (Çekme Tedavisi): Boyun omurlarını hafifçe çekerek diskler üzerindeki baskıyı azaltır.

2. Osteopati ve Kayropraktik Tedavi

Osteopati ve kayropraktik, boyun omurlarının doğal hizasını geri kazandırmak için uygulanan manuel tekniklerdir. Doğru uygulandığında sinir sıkışmasını hafifletir ve ağrıyı azaltır. Ancak bu tür tedaviler yalnızca uzman kişilerce uygulanmalıdır.

3. Akupunktur

Akupunktur, boyun bölgesindeki ağrıyı hafifletmek ve kas spazmlarını azaltmak için kullanılabilir. Sinir sistemi üzerindeki etkisiyle ağrı algısını değiştirir ve vücudun iyileşme sürecini destekler.

4. Dekompresyon Terapisi

Spinal dekompresyon cihazları, boyun omurlarını hafifçe gererek disk üzerindeki basıncı azaltır. Bu yöntem, fıtıklaşmış diskin sinirlere yaptığı baskıyı hafifletebilir.

5. İlaç Tedavisi

Boyun fıtığı semptomlarını kontrol altına almak için ilaç tedavisi uygulanabilir:

•Non-steroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler): Ağrı ve iltihabı azaltır.

•Kas gevşeticiler: Kas spazmlarını hafifletir.

•Steroid enjeksiyonları: Sinir kökü çevresine yapılan enjeksiyonlarla ağrı hızla azaltılabilir.

6. Egzersiz ve Yoga

Boyun fıtığına uygun egzersizler ve yoga hareketleri, omurga esnekliğini artırır ve kasları güçlendirir. Duruşu düzeltmek için boyun ve sırt bölgesine odaklanan hareketler önerilir. Ancak bu tür aktiviteler bir uzmanın rehberliğinde yapılmalıdır.

7. PRP (Plazma Zenginleştirilmiş Trombosit) ve Proloterapi

Bu enjeksiyon tedavileri, hasarlı dokuların onarılmasını teşvik eder. Disk ve çevre dokuların iyileşme sürecini hızlandırmak için etkili bir seçenek olabilir.

8. Postür Düzeltme ve Ergonomi

Boyun fıtığının ilerlemesini önlemek için postürün düzeltilmesi önemlidir. Günlük yaşamda ergonomik düzenlemeler yapılmalı, özellikle masa başında çalışan kişiler doğru oturma pozisyonlarını benimsemelidir.

Yaşam Tarzı Önerileri

•Doğru Uyku Pozisyonu: Boyun destekli ortopedik yastıklar kullanılmalı ve omurga hizasını koruyan pozisyonlarda uyunmalıdır.

•Kilo Kontrolü: Fazla kilolar boyun ve omurga üzerindeki yükü artırabileceği için ideal kilo korunmalıdır.

•Ağır Yüklerden Kaçınma: Özellikle boynu zorlayan hareketlerden ve ağır yük taşımaktan kaçınılmalıdır.

•Düzenli Egzersiz: Hafif yürüyüşler, germe ve güçlendirme egzersizleri omurgayı destekler.

Ameliyat Gerektiren Durumlar

Ameliyatsız yöntemler genellikle etkili olsa da bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir:

•Sürekli ve şiddetli ağrı,

•Kolda veya elde ciddi güç kaybı,

•İlerleyici nörolojik semptomlar,

•Diğer tedavilere rağmen iyileşmeyen semptomlar.

Sonuç

Boyun fıtığı tedavisinde ameliyatsız yöntemler genellikle başarılı sonuçlar verir ve hastaların yaşam kalitesini artırır. Tedavi, kişinin ihtiyaçlarına göre özelleştirilmeli ve uzman bir sağlık ekibi tarafından yönlendirilmelidir. Erken dönemde doğru bir tedavi programı uygulandığında, fıtığın ilerlemesi önlenebilir ve semptomlar büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.

Boyun Fıtığı Fizyoterapist

Boyun fıtığı (servikal disk hernisi), omurlar arasındaki disklerin zamanla yıpranması veya travma sonucu fıtıklaşarak sinirlere baskı yapmasıyla ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Boyun, omuz ve kol ağrısı, uyuşma, karıncalanma ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle kendini gösterir.

📌 Ameliyatsız tedavi yöntemleri arasında fizyoterapi ve manuel terapi, en etkili ve bilimsel olarak desteklenen yaklaşımlar arasındadır.

Bu yazıda, boyun fıtığının nedenlerini, belirtilerini ve fizyoterapi ile nasıl tedavi edilebileceğini detaylıca inceleyeceğiz.

1. Boyun Fıtığı Nedir? Nasıl Oluşur?

Boyun fıtığı, omurgayı oluşturan servikal (boyun) omurlar arasındaki disklerin yırtılması veya yer değiştirmesi sonucu sinir köklerine baskı yapmasıyla meydana gelir.

✔ Disklerin görevi: Omurlar arasındaki sürtünmeyi azaltarak esneklik ve hareket kabiliyeti sağlar.

✔ Disk yapısı:

•Nucleus Pulposus: Jel kıvamındaki iç kısım

•Annulus Fibrosus: Dış çeperi saran sert doku

Zamanla veya travma sonrası, disklerin dış çeperi (annulus fibrosus) yırtılabilir ve iç kısımdaki yumuşak doku dışarı çıkarak sinirlere baskı yapar.

👉 Bu durum ağrı, uyuşma ve kas güçsüzlüğüne neden olur.

2. Boyun Fıtığı Neden Olur?

📌 Boyun fıtığının en yaygın nedenleri şunlardır:

🔹 Yanlış Duruş (Postür Bozukluğu):

•Uzun süre masa başında çalışmak

•Telefon veya bilgisayar kullanırken başın öne eğik durması (Teknoloji Boynu)

•Yanlış yastık ve yatış pozisyonu

🔹 Hareketsiz Yaşam Tarzı:

•Düzenli egzersiz yapmamak

•Boyun kaslarının zayıflaması

🔹 Ani ve Düzensiz Hareketler:

•Ani boyun hareketleri

•Ağır yük kaldırmak

🔹 Travmalar ve Kazalar:

•Trafik kazaları (kamçı yaralanması – whiplash)

•Sert düşmeler

🔹 Yaşlanma ve Disk Dejenerasyonu:

•30 yaş sonrası disklerin sıvı kaybederek esnekliğini yitirmesi

•Genetik yatkınlık

3. Boyun Fıtığının Belirtileri Nelerdir?

Boyun fıtığı belirtileri, fıtığın şiddetine ve hangi sinir kökünü etkilediğine bağlı olarak değişir. En sık görülen belirtiler:

✅ Boyun Ağrısı:

•Baş hareketleriyle artan keskin veya sürekli ağrı

•Özellikle sabahları veya uzun süre aynı pozisyonda kalınca şiddetlenir

✅ Omuz ve Kol Ağrısı:

•Fıtığın baskı yaptığı sinire bağlı olarak tek taraflı veya çift taraflı olabilir

•Ağrı, kola ve parmaklara yayılabilir

✅ Uyuşma ve Karıncalanma:

•Sinirler baskı altında olduğu için omuz, kol, el ve parmaklarda hissizlik oluşabilir

✅ Kas Güçsüzlüğü:

•Kol kaslarında zayıflık

•Kavrama gücünde azalma

✅ Baş Dönmesi ve Denge Problemleri:

•Fıtık, kan damarlarına veya sinirlere baskı yapıyorsa baş dönmesi görülebilir

✅ Boyun Hareketlerinde Kısıtlılık:

•Baş hareketlerinde sertlik ve kısıtlama

👉 İleri vakalarda refleks kaybı ve denge problemleri gelişebilir.

4. Boyun Fıtığında Fizik Tedavi ve Fizyoterapinin Önemi

Boyun fıtığında fizik tedavi, sinir basısını azaltarak ağrıyı hafifletmek ve hareket kabiliyetini geri kazandırmak için uygulanan en etkili yöntemlerden biridir.

🔹 Fizyoterapi hedefleri:

✔ Ağrıyı azaltmak

✔ Sinir sıkışmasını hafifletmek

✔ Kasları güçlendirmek

✔ Omurga duruşunu düzeltmek

✔ Nüksü önlemek

👉 Düzenli fizik tedavi ve egzersiz, boyun fıtığında ameliyatsız iyileşmeyi destekler!

5. Boyun Fıtığında Kullanılan Fizik Tedavi Yöntemleri

1️⃣ Manuel Terapi ve Mobilizasyon Teknikleri

✔ Fizyoterapist tarafından uygulanan özel mobilizasyon teknikleriyle omurga hareketliliği artırılır.

✔ Kas spazmları ve sinir sıkışması azaltılır.

2️⃣ Kuru İğne Tedavisi (Dry Needling)

✔ Boyundaki tetik noktalarına uygulanan kuru iğne, kas spazmlarını çözer ve ağrıyı azaltır.

3️⃣ Elektroterapi (TENS, EMS, Ultrason)

✔ TENS (Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu): Sinir iletimini düzenleyerek ağrıyı hafifletir.

✔ Ultrason: Derin dokuya etki ederek iyileşmeyi hızlandırır.

4️⃣ Mekanik Traksiyon (Boyun Çekme Terapisi)

✔ Boyun omurlarını nazikçe açarak sinir sıkışmasını azaltır.

5️⃣ Esneme ve Güçlendirme Egzersizleri

✔ Boyun kaslarını güçlendiren özel egzersizler yapılır.

6️⃣ Postür Düzeltme Eğitimi

✔ Yanlış duruş alışkanlıkları düzeltilerek tekrarlayan fıtık riski azaltılır.

6. Evde Yapılabilecek Boyun Fıtığı Egzersizleri

⚡ İşte evde uygulayabileceğiniz bazı boyun fıtığı egzersizleri:

1️⃣ Boyun Esneme Egzersizi

•Başınızı yavaşça sağa ve sola çevirin.

•10 tekrar yapın.

2️⃣ Çene Geri Çekme Egzersizi (Chin Tuck)

•Dik durun, çenenizi geriye doğru çekerek 5 saniye tutun.

•10 tekrar yapın.

3️⃣ Omuz Rulo Hareketi

•Omuzlarınızı yavaşça öne ve arkaya çevirin.

•10 tekrar yapın.

7. Sonuç: Boyun Fıtığında Fizyoterapinin Önemi

✅ Boyun fıtığında fizyoterapi, ameliyatsız iyileşme için en etkili tedavi yöntemlerinden biridir.

✅ Ağrıyı azaltır, hareket açıklığını artırır ve sinir sıkışmasını hafifletir.

✅ Düzenli egzersiz ve manuel terapi ile boyun fıtığı kontrol altına alınabilir.

📌 Boyun fıtığı probleminiz varsa, bir fizyoterapist ile görüşerek size özel bir tedavi programı oluşturabilirsiniz! 😊

Boyun Fıtığı Fizik Tedavi

Boyun fıtığı, omurganın boyun bölgesinde bulunan disklerin yıpranması, yırtılması veya yer değiştirmesi sonucu sinir köklerine baskı yapmasıyla oluşan bir rahatsızlıktır. Genellikle boyun ağrısı, kol ve omuza yayılan ağrı, uyuşma, güç kaybı gibi semptomlara neden olur.

Bu yazıda, boyun fıtığına yönelik fizik tedavi yöntemlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz ve neden ameliyatsız tedavinin öncelikli tercih edilmesi gerektiğini açıklayacağız.

1. Boyun Fıtığı Nedir? Nasıl Oluşur?

Boynumuzda 7 adet omur ve bu omurlar arasında şok emici yastıkçık görevi gören diskler bulunur.

Zamanla ya da travma sonrası bu diskler deforme olabilir, yırtılabilir veya yerinden kayarak sinirlere baskı yapabilir.

Boyun Fıtığına Neden Olan Faktörler:

✔ Yanlış duruş (Postür bozuklukları) → Uzun süre masa başında çalışmak, telefon ve bilgisayara eğilerek bakmak (Teknoloji Boynu Sendromu)

✔ Travmalar ve kazalar → Boyuna ani yük binmesi, trafik kazaları, düşmeler

✔ Yaşlanma ve dejenerasyon → Disklerin su içeriğini kaybederek esnekliğini yitirmesi

✔ Ağır yük kaldırma → Yanlış teknikle kaldırma ve boyna fazla yük bindirme

✔ Stres ve kas gerginliği → Sürekli kasılan boyun kasları diskler üzerine baskı yapabilir.

2. Boyun Fıtığı Belirtileri Nelerdir?

🚨 Boyun fıtığının en yaygın belirtileri şunlardır:

✔ Boyun ağrısı (Özellikle uzun süre oturma veya çalışma sonrası artar)

✔ Omuz, kol ve ellere yayılan ağrı (Sinir sıkışmasına bağlı olarak)

✔ Uyuşma ve karıncalanma hissi (Özellikle kolda ve parmaklarda)

✔ Kas güçsüzlüğü (El ve kol kaslarında zayıflık)

✔ Baş dönmesi ve denge problemleri (Servikal bölgedeki sinirler ve damarlar etkilendiğinde)

✔ Kulak çınlaması (Tinnitus) ve görme bulanıklığı

Eğer bu belirtilerden birkaçını yaşıyorsanız, mutlaka bir fizyoterapiste veya osteopata danışmalısınız!

3. Boyun Fıtığında Fizik Tedavi ve Manuel Terapi

Boyun fıtığının tedavisinde ameliyat çoğu zaman gereksizdir. Fizik tedavi ve manuel terapi ile fıtık kaynaklı ağrı, kas spazmları ve sinir sıkışmaları büyük ölçüde hafifletilebilir.

✅ Fizik Tedavi Uygulamaları

Fizik tedavi, boyundaki fıtıklaşmış diskin sinir üzerindeki baskısını azaltmayı ve hareket açıklığını artırmayı amaçlar.

1️⃣ Manuel Terapi → Boyun eklemlerine ve kaslarına uygulanan özel manipülasyonlar ve mobilizasyon teknikleri ile omurga hizalanması düzeltilir.

2️⃣ Germe ve Mobilizasyon Egzersizleri → Boyun kaslarını gevşetir, eklem hareketlerini artırır ve sinir sıkışmasını önler.

3️⃣ Kuru İğne Tedavisi (Dry Needling) → Kas spazmlarını ve ağrıyı azaltır, sinirleri rahatlatır.

4️⃣ Tetik Nokta Masajı → Gerilmiş kas dokularını gevşeterek sinir sıkışmalarını giderir.

5️⃣ Elektrik Stimülasyonu (TENS ve EMS) → Sinir ve kasları uyararak ağrıyı hafifletir.

6️⃣ Sıcak-Soğuk Uygulamalar → İltihaplanmayı azaltır ve dolaşımı iyileştirir.

4. Boyun Fıtığı İçin Özel Egzersizler

Boyun fıtığında egzersizler, omurga sağlığını korumak ve ağrıyı önlemek için hayati öneme sahiptir. Ancak yanlış egzersizler fıtığı daha da kötüleştirebilir!

⚡ Güvenli ve Etkili Egzersizler

✅ Çene Germe Egzersizi (Chin Tuck) → Boyun duruşunu düzeltir, sinir sıkışmasını azaltır.

✅ Boyun Germe Egzersizi → Kas gerginliklerini hafifletir.

✅ Omuz Kürek Kemiği Sıkıştırma → Omurga desteğini artırır.

✅ İzometrik Boyun Güçlendirme Egzersizleri → Kasları güçlendirerek omurga stabilitesini artırır.

🚫 Kaçınılması Gereken Hareketler:

❌ Ani boyun hareketleri (Boynu hızla sağa-sola çevirmek)

❌ Ağır yük kaldırma

❌ Uzun süre öne eğik durmak (Telefon ve bilgisayara bakarken dikkat!)

5. Boyun Fıtığında Osteopati ve Kayropraktik Yaklaşımlar

🔹 Osteopati (Bütüncül Tedavi Yaklaşımı)

•Omurga, kas ve sinir sistemini bir bütün olarak değerlendirerek tedavi eder.

•Visseral osteopati ile mide, bağırsak ve iç organ kaynaklı boyun gerginliklerini tedavi eder.

•Kraniyosakral terapi ile stres kaynaklı kas kasılmalarını azaltır.

🔹 Kayropraktik Manipülasyonlar

•Omurganın hizalanmasını düzelterek sinir sıkışmalarını giderir.

•Boyun omurlarındaki blokajları açarak hareket açıklığını artırır.

6. Boyun Fıtığı Olanlar İçin Günlük Yaşam Önerileri

✔ Telefon ve bilgisayar kullanırken başınızı eğik tutmayın.

✔ Masa başında çalışırken ekranınızı göz hizasına getirin.

✔ Ortopedik boyun yastığı kullanın.

✔ Uzun süre sabit pozisyonda kalmayın.

✔ Düzenli egzersiz yaparak boyun kaslarınızı güçlü tutun.

✔ Stresten kaçının, çünkü stres kasları kasarak boyun fıtığını kötüleştirebilir.

7. Sonuç: Boyun Fıtığında Fizik Tedavi Etkili mi?

✅ Evet! Doğru uygulanan fizik tedavi ve manuel terapi yöntemleriyle boyun fıtığı %80-90 oranında iyileşebilir veya kontrol altına alınabilir.

📌 Ameliyatsız tedavi seçenekleriyle iyileşme mümkündür!

📌 Manuel terapi, osteopati ve egzersiz ile sinir sıkışmaları ve ağrılar büyük ölçüde azalır.

📌 Yaşam tarzı değişiklikleriyle fıtığın tekrarlaması önlenebilir.

✨ Boyun sağlığınız için erken müdahale şart! Eğer boyun fıtığı belirtileriniz varsa, bir fizyoterapist veya osteopat ile görüşerek kişiye özel bir tedavi planı oluşturmalısınız. 😊

Fıtık İyileşir mi? 

Fıtık, omurgadaki disklerin yapısında meydana gelen dejenerasyon veya hasar sonucunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bel (lomber) ve boyun (servikal) fıtıkları, en yaygın görülen türlerdir ve her iki durumda da sinirler üzerindeki baskı nedeniyle ağrı, uyuşma, güç kaybı gibi şikayetler oluşabilir.

Peki, fıtık tamamen iyileşir mi? Yoksa sadece yönetilebilir mi? Bu sorunun cevabı, fıtığın seviyesine, kişinin yaşam tarzına ve uygulanan tedaviye göre değişiklik gösterir.

1. Fıtık Kendi Kendine İyileşebilir mi?

Evet, bazı durumlarda fıtık kendi kendine iyileşebilir. Vücut, diskten dışarı taşan maddeyi zamanla emebilir ve sinirler üzerindeki baskıyı azaltabilir. Ancak, bu her hasta için geçerli değildir ve doğru tedavi uygulanmazsa fıtık ilerleyebilir.

Kendi kendine iyileşme sürecini etkileyen faktörler:

✔ Fıtığın boyutu ve evresi → Küçük ve orta dereceli fıtıklar, cerrahiye gerek kalmadan düzelebilir.

✔ Yaş ve genel sağlık durumu → Genç hastalarda iyileşme potansiyeli daha yüksektir.

✔ Fiziksel aktivite düzeyi → Düzenli egzersiz ve doğru postürle omurga sağlığı korunabilir.

✔ Fıtığın bulunduğu bölge → Boyun fıtıkları genellikle bel fıtıklarına kıyasla daha hızlı iyileşebilir.

2. Fıtık Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Fıtık tedavi edilmezse zamanla ilerleyebilir ve kronikleşebilir. Sinirler üzerindeki baskı arttıkça şu komplikasyonlar gelişebilir:

❌ Şiddetli ve sürekli ağrı → Günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

❌ Kas güçsüzlüğü → Sinir baskısı devam ederse ilgili kas gruplarında güç kaybı görülebilir.

❌ Duyusal bozukluklar → Bacaklarda veya kollarda uyuşma ve karıncalanma olabilir.

❌ İleri evrelerde idrar ve dışkı kontrol kaybı → Özellikle bel fıtığında acil cerrahi gerektiren “Kauda Ekuina Sendromu” gelişebilir.

Bu nedenle, fıtık erken dönemde teşhis edilip uygun tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.

3. Fıtık İçin Ameliyatsız Tedavi Yöntemleri

Ameliyat, her zaman ilk seçenek değildir. Çoğu hasta için konservatif (ameliyatsız) tedaviler ile iyileşme sağlanabilir.

✔ Manuel Terapi ve Osteopati

•Omurga hizalamasını düzelterek sinir sıkışmalarını azaltır.

•Fıtık bölgesindeki hareket kısıtlılıklarını gidererek ağrıyı hafifletir.

•Kasları ve bağ dokularını gevşeterek sinirlerin üzerindeki baskıyı azaltır.

✔ Fizik Tedavi ve Egzersiz

•Fıtığın ilerlemesini durdurur ve disklerin beslenmesini destekler.

•Bel ve boyun kaslarını güçlendirerek omurgaya binen yükü azaltır.

•Duruş bozukluklarını düzelterek sinir sıkışmalarını önler.

✔ Kayropraktik (Omurga Manipülasyonu)

•Omurgadaki hizalanma problemlerini düzelterek sinirleri rahatlatır.

•Omurga disklerinin daha iyi beslenmesini sağlar.

✔ Medikal Tedavi (Geçici Çözüm)

•Ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler, semptomları hafifletir ancak fıtığı iyileştirmez.

•Steroid enjeksiyonları, sinir sıkışmasını azaltabilir ancak uzun vadeli çözüm değildir.

✔ Kraniosakral ve Visseral Terapi

•Stres kaynaklı kas gerginliklerini ve omurga üzerindeki baskıyı azaltır.

•Vücut sıvı akışını düzenleyerek disklerin beslenmesini destekler.

4. Hangi Durumlarda Ameliyat Gerekebilir?

Fıtık hastalarının yalnızca %5-10’u ameliyat gerektirir. Ancak şu durumlarda cerrahi düşünülebilir:

🚨 Şiddetli ve geçmeyen ağrı (6 aydan uzun süren ağrılar)

🚨 Bacaklarda veya kollarda ciddi güç kaybı

🚨 İdrar veya dışkı kaçırma problemleri (Kauda Ekuina Sendromu)

🚨 Konservatif tedavilere yanıt alınamaması

Ameliyat son çare olarak düşünülmeli ve öncesinde mutlaka manuel terapi, osteopati ve fizik tedavi denenmelidir.

5. Sonuç: Fıtık Tamamen Geçer mi?

📌 Evet, fıtık doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle tamamen iyileşebilir veya kontrol altına alınabilir.

📌 Kendi kendine iyileşme mümkündür ancak destekleyici tedavi alınmazsa ilerleme riski vardır.

📌 Ameliyat her zaman gerekli değildir ve çoğu hasta ameliyatsız yöntemlerle sağlığına kavuşabilir.

Eğer fıtık teşhisi konulduysa, uzman bir fizyoterapist veya osteopat eşliğinde kişiye özel bir tedavi programı uygulanmalıdır.

✨ Sağlıklı bir omurga için düzenli egzersiz, doğru postür ve profesyonel tedavi şarttır! 😊

Bel ve Boyun Fıtığı Ameliyatı Sonrası Tedavi

Bel ve boyun fıtığı ameliyatlarından sonra iyileşme süreci, hastanın yaşam kalitesini artırmak ve ameliyat sonrası komplikasyonları önlemek için dikkatle planlanmalıdır. Ameliyat sonrası tedavi, genellikle cerrahiden etkilenen kas-iskelet sistemini yeniden güçlendirmek ve işlevselliği geri kazandırmayı hedefler.

Ameliyat Sonrası Karşılaşılan Zorluklar

1.Kas Güçsüzlüğü:

Ameliyat edilen bölgedeki kaslar zayıflayabilir.

2.Omurga Hareketliliğinin Azalması:

Doku iyileşmesi sırasında sertlik ve hareket kısıtlılığı oluşabilir.

3.Sinir Hassasiyeti:

Ameliyat sonrası sinirler iyileşme sürecinde hassas kalabilir, uyuşma veya karıncalanma devam edebilir.

4.Ağrı ve Gerginlik:

Ameliyat bölgesinde ağrı ve çevresel kaslarda gerginlik sık görülür.

5.Postür Bozuklukları:

Ameliyat sonrası omurga dengesinin bozulması yeni sorunlara yol açabilir.

Ameliyat Sonrası Tedavi Sürecinde Kullanılan Yöntemler

1.Fizik Tedavi:

•Kasları güçlendirmek ve omurga hareketliliğini artırmak için bireyselleştirilmiş egzersiz programları.

•Elektroterapi, ultrason ve sıcak-soğuk uygulamaları.

2.Egzersiz Rehabilitasyonu:

•Hafif kardiyo egzersizleri ve pelvik stabiliteyi artıran çalışmalar.

•Ameliyat sonrası dönemde omurgayı destekleyen kas gruplarını güçlendirme.

3.Osteopati ve Manuel Terapi:

•Ameliyat sonrası ağrıyı hafifletmek ve doku iyileşmesini desteklemek için tamamlayıcı tedavi yöntemleri.

Osteopati ve Manuel Terapinin Rolü

Osteopati ve manuel terapi, ameliyat sonrası dönemde iyileşme sürecini hızlandırmak ve yaşam kalitesini artırmak için etkili yöntemlerdir. Bu tedaviler, cerrahi müdahaleden sonra oluşan komplikasyonları azaltmayı ve hareket fonksiyonlarını geri kazandırmayı hedefler.

1. Osteopati

Osteopati, vücudun kendi kendini iyileştirme kapasitesini destekleyen bütünsel bir tedavi yöntemidir. Ameliyat sonrası osteopati uygulamalarının faydaları:

•Fasya ve Doku Serbestleştirme:

Cerrahi müdahaleden sonra oluşan yapışıklıkların ve gerginliklerin giderilmesi.

•Lenf Drenajı ve Kan Akışının Artırılması:

Şişliği ve iltihaplanmayı azaltarak iyileşme sürecini hızlandırır.

•Omurga Dengesinin Sağlanması:

Ameliyat sonrası omurganın dengesini yeniden oluşturur ve biyomekanik düzeni destekler.

2. Manuel Terapi

Manuel terapi, kas-iskelet sistemine yönelik elle uygulanan tekniklerden oluşur. Ameliyat sonrası manuel terapinin rolü:

•Kas ve Eklemlerdeki Sertliklerin Azaltılması:

Ameliyat edilen bölgede hareket kısıtlılıklarını giderir.

•Ağrı Yönetimi:

Ameliyat sonrası devam eden ağrıyı azaltarak sinir sistemi üzerinde rahatlatıcı bir etki sağlar.

•Postür ve Duruş Düzeltme:

Ameliyat sonrası gelişen postür bozukluklarını düzeltmek için omurga ve pelvik hizalamayı sağlar.

•Sinir Mobilizasyonu:

Sinirlerin sıkışma veya gerginlik yaşadığı durumlarda sinir mobilizasyon teknikleri ile rahatlama sağlar.

Ameliyat Sonrası Osteopati ve Manuel Terapi ile Tedavi Süreci

1.Değerlendirme:

Osteopat veya manuel terapist, ameliyat sonrası omurga, kas ve sinir sistemi üzerindeki etkileri değerlendirir.

2.Kişiselleştirilmiş Tedavi Planı:

Hastanın ağrı durumu, hareket kısıtlılığı ve genel sağlık durumuna göre tedavi planı oluşturulur.

3.Yavaş ve Kontrollü İlerleme:

İlk seanslar hafif manuel tekniklerle başlar, vücudun iyileşme kapasitesine göre ilerleme sağlanır.

4.Egzersizle Destekleme:

Evde uygulanabilecek egzersizler, tedavi sürecine eklenerek hastanın aktif bir şekilde iyileşmeye katkıda bulunması sağlanır.

Osteopati ve Manuel Terapinin Avantajları

1.Doğal ve İlaçsız Tedavi:

Yan etkisiz bir şekilde ağrıyı azaltır ve iyileşmeyi destekler.

2.Daha Hızlı İyileşme Süreci:

Dokuların daha hızlı toparlanmasını sağlar ve hareket kabiliyetini artırır.

3.Komplikasyonların Azaltılması:

Cerrahi sonrası olası yapışıklıklar ve postür bozukluklarını önler.

4.Yaşam Kalitesini Artırma:

Günlük aktivitelerde daha rahat hareket etmeyi sağlar.

Sonuç

Bel ve boyun fıtığı ameliyatı sonrası osteopati ve manuel terapi, cerrahi müdahalenin etkilerini en aza indirerek, iyileşme sürecini hızlandıran etkili yöntemlerdir. Ağrılarınızın hafifletilmesi, omurganızın sağlıklı bir şekilde desteklenmesi ve günlük yaşamınıza daha hızlı dönmeniz için bu tedavi yöntemlerinden faydalanabilirsiniz.

Boyun Fıtığı Tedavisinde Manuel Terapinin Rolü

Boyun fıtığı (servikal disk hernisi), boyun omurlarının arasında yer alan disklerin yıpranması veya fıtıklaşması sonucu sinir köklerine ya da omuriliğe baskı yapmasıyla ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bu durum, boyun bölgesinde ağrı, baş ağrısı, kollara yayılan uyuşma veya güç kaybı gibi semptomlarla kendini gösterebilir.

Manuel terapi, boyun fıtığının semptomlarını hafifletmek ve fonksiyonel iyileşme sağlamak için etkili bir tedavi yöntemi olarak öne çıkar.

Manuel Terapinin Boyun Fıtığında Hedefleri

1.Sinir Baskısını Azaltma:

Omurga hizasını düzeltmeye yönelik uygulamalarla, sinir kökleri üzerindeki baskı azaltılır.

2.Kas Gerginliğini Azaltma:

Boyun kaslarındaki spazm ve gerginlikleri gevşeterek hareket kabiliyetini artırır.

3.Ağrıyı Hafifletme:

Fıtığın neden olduğu boyun ve omuz bölgesindeki ağrılar manuel terapi teknikleriyle hafifletilir.

4.Hareketliliği Artırma:

Sertleşmiş omurların ve disklerin etrafındaki dokuların hareket kabiliyeti artırılır.

5.Postür ve Omurga Dengesini Sağlama:

Boyun fıtığı genellikle kötü postürle ilişkilidir. Manuel terapi, omurga hizasını düzelterek postürün iyileşmesine katkıda bulunur.

Manuel Terapide Kullanılan Teknikler

Boyun fıtığı tedavisinde manuel terapistler çeşitli tekniklerden yararlanır. Uygulamalar, hastanın durumuna ve fıtığın derecesine göre özelleştirilir.

1. Mobilizasyon Teknikleri

•Boyun omurlarının kontrollü ve yavaş hareketlerle mobilize edilmesi sağlanır.

•Eklem sertliklerini ve sinir sıkışmasını hafifletir.

2. Yumuşak Doku Manipülasyonu

•Kas spazmlarını ve gerginlikleri azaltmak için boyun ve omuz bölgesindeki yumuşak dokulara müdahale edilir.

•Kan dolaşımını artırarak iyileşme sürecini hızlandırır.

3. Traksiyon (Germe) Teknikleri

•Omurlar arasındaki boşluğu artırarak sinir kökleri üzerindeki baskıyı azaltır.

•Disklerin yeniden hizalanmasına yardımcı olur.

4. Manipülasyon Teknikleri

•Omurların doğru hizalanmasını sağlamak için dikkatlice uygulanır.

•Bu teknik yalnızca uygun hastalarda ve uzman terapistler tarafından yapılmalıdır.

5. Myofasyal Gevşetme

•Boyun ve omuz çevresindeki fasyal dokuların gevşetilmesi sağlanır.

•Bu yöntem, kronik gerginlik ve ağrıyı hafifletmek için etkili bir tekniktir.

6. Sinir Mobilizasyonu

•Sıkışmış sinirlerin serbest bırakılması ve yeniden hareket kabiliyeti kazanması için uygulanır.

•Kollarda uyuşma ve güç kaybı gibi belirtilerin azalmasına yardımcı olur.

7. Postüral Eğitim

•Hastalara doğru duruş ve boyun pozisyonları öğretilir.

•Özellikle uzun süreli masa başı çalışanlarda postür bozukluğunu düzeltmek önemlidir.

Manuel Terapinin Boyun Fıtığına Etkileri

•Ağrı Azalması: Sinir kökleri üzerindeki baskı ve kas spazmları azaltıldığında ağrılar büyük ölçüde hafifler.

•Hareket Kabiliyeti Artışı: Sertleşmiş dokuların gevşetilmesiyle boyun hareketliliği geri kazanılır.

•Fonksiyonel İyileşme: Kollara yayılan semptomlar (uyuşma, karıncalanma, güç kaybı) azalır.

•Kas Dengesinin Sağlanması: Gergin kaslar gevşetilirken zayıf kaslar güçlendirilir.

Manuel Terapinin Avantajları

1.Cerrahi Olmayan Yaklaşım:

Boyun fıtığı genellikle cerrahi müdahaleye gerek kalmadan tedavi edilebilir. Manuel terapi bu sürece destek sağlar.

2.Hızlı Sonuçlar:

Doğru uygulandığında kısa sürede semptomlarda rahatlama sağlanabilir.

3.Yan Etki Riski Düşük:

İlaç veya cerrahi yöntemlere kıyasla daha az risk taşır.

4.Doğal Tedavi Yöntemi:

Vücudun kendi iyileşme mekanizmalarını destekler.

Manuel Terapinin Osteopati ile Kombinasyonu

Manuel terapi, osteopati ile birlikte uygulandığında daha kapsamlı bir iyileşme sağlar:

•Osteopati, vücudun genel dengesi üzerinde çalışırken, manuel terapi boyun fıtığının spesifik semptomlarını hedefler.

•İkisi birlikte uygulandığında, hastanın genel postürü ve omurga sağlığı optimize edilir.

Sonuç

Manuel terapi, boyun fıtığının cerrahi olmayan tedavisinde önemli bir rol oynar. Omurga hizalamasını düzeltmek, kas gerginliğini hafifletmek ve ağrıyı azaltmak için etkili bir yöntemdir. Hastalar, manuel terapinin yanı sıra postüral alışkanlıklarını geliştirmeli ve doktorlarının önerdiği egzersizleri düzenli olarak yapmalıdır.